Yeni ölçümler, Dünya’nın
çekirdeğinin tahmin dilenden daha sıcak olduğunu, 6000 santigradı bulan
Güneş'in derecesiyle aynı ısıda olduğunu ortaya koyuyor.
Çekirdekteki katı demirin kristalleşmiş bir yapısı var ve
sıvıyla çevrili. Ama demirin kaç derecede kristalleştiği uzun zamandır
tartışılan bir konu.
Science (Bilim) dergisine göre, demirin nasıl kristalleştiği
ve eridiğinin anlaşılması için yapılan deneylerde, ufak demir parçalarına
yüksek basınçla röntgen taraması yapıldı.
Depremlerden sonra yerkürenin etrafında oluşan sismik
dalgalar, katmanların kalınlıkları ve derinlikleri hakkında büyük oranda bilgi
verebiliyor ama ısısı hakkında aydınlatmıyor.
Isı ile ilgili çalışmalar yalnızca yeryüzünün katmanlarını
gösteren bilgisayar modellemelerinde veya laboratuvarlarda yapılabiliyor.
Çekirdeğin ısısının tespit edilebileceği ‘demirin
kıvrımları’ üzerinde 1990larda yapılan ölçümlerde, ısısı 5000 santigrat
civarında çıkıyordu.
Fransız araştırma merkezi CEA’da çekirdeğin ısısıyla ilgili
araştırmaları yürüten Dr. Anges Dewaele, “Bu tip ölçümlerin daha başlangıcıydı
ve ısının yeryüzüne sıkıştırılmasıyla ilgili ilk tahminleri yapmışlardı” diyor.
BBC’ye açıklamalarda bulunan Dewaele, “Bazıları da
bilgisayarlarla farklı hesaplar, ölçümler yapmışlardı. Birbirimizle fikir
birliğinde olmamamız bizim alanımız için iyi bir durum değildi” yorumunu
yapıyor.
Çekirdek’in derecesi, gezegenimizin hiçbir zaman
ulaşılamayacak iç tabakası ile ilgili birçok araştırma alanı için ve
depremlerden, yeryüzünün manyetik alanına kadar anlaşılmayı bekleyen birçok
bilim dalı için önem taşıyor.
Dr. Dewaele, “Jeofizikçilere, deprembilimcilere, jeodinamik
araştırmacılarına cevap vermemiz gerekiyor. Bilgisayar modellemelerini
zenginleştirmek için bazı verilere ihtiyaçları var” dedi.
Araştırma ekibi, dünyanın en yoğun röntgen ışınlarının
bulunduğu Avrupa Senktron Radyasyon Tesisi’nde 20 yıl önce yapılan ölçümlere
ulaştı.
Çekirdeğin çevresine, deniz seviyesinden daha yoğun olan
baskıya benzer bir basınç uygulamak için elmas örs hücre denilen cihaz
kullanıldı.
Ekibin kullandığı demir parçalarına önce yüksek basınç
uygulandı ve yüksek ısılı lazer kullanıldı. Bilim insanları, kırınım
(difraksiyon) yaratmak için röntgen ışınlarını devreye soktu. Röntgen
ışınlarını demir atomların çekirdeklerinden yansıtıp demirin katıdan sıvıya
dönüşümü boyunca ne gibi değişimler olduğu gözlendi.
Kırınım sayesinde, demirin erimesi bilim insanlarının ilk
deneylerde göremediği ayrıntıları ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, çekirdeğin ısısının Güneş’in ısısından
yaklaşık 500 derece düşük ve ortalama 6000 santigrat olduğunu söylüyor.
Kaynak: BBC Türkçe
